اصطلاح استیند گلس به شیشه رنگی به عنوان یک ماده و آثار ایجاد شده از آن اشاره دارد. در طول تاریخ هزار ساله خود، این اصطلاح تقریباً به طور انحصاری برای پنجره های کلیساها و سایر ساختمان های مذهبی مهم به کار رفته است. اگرچه به طور سنتی در پانل های تخت ساخته می شود و به عنوان پنجره استفاده می شود، خلاقیت هنرمندان مدرن شیشه های رنگی شامل ساختارهای سه بعدی و مجسمه سازی نیز می شود. استفاده مدرن بومی اغلب اصطلاح “شیشه رنگی” را به نور سربی خانگی و اشیاء هنری ایجاد شده از شیشه های فویل که در لامپ های معروف لوئیس کامفورت تیفانی نمونه است، گسترش داده است.
استیند گلس، شیشه های رنگی دیوارپوش
استیند گلس به عنوان یک ماده، شیشه ای است که با افزودن نمک های فلزی در طول ساخت، رنگ آمیزی شده و معمولاً سپس به روش های مختلف تزئین شده است. شیشه های رنگی به شکل پنجره های شیشه ای رنگی ساخته می شوند که در آن قطعات کوچک شیشه به گونه ای چیده شده اند تا الگوها یا تصاویری را تشکیل دهند که (به طور سنتی) توسط نوارهایی از سرب به هم متصل شده و توسط یک قاب سفت و محکم پشتیبانی می شود. اغلب از جزئیات رنگ شده و لکه زرد برای بهبود طراحی استفاده می شود. اصطلاح شیشه رنگی همچنین به پنجره‌هایی در شیشه‌های لعابی اطلاق می‌شود که در آن رنگ‌ها روی شیشه رنگ آمیزی شده و سپس در یک کوره با شیشه‌ها ترکیب شده‌اند. اغلب این تکنیک فقط در قسمت هایی از پنجره اعمال می شود. گرد رنسانس، در یک پنجره شیشه‌ای ساده، فقط با استفاده از رنگ شیشه‌ای سیاه یا قهوه‌ای، و لکه نقره‌ای در طیفی از رنگ‌های زرد و طلایی وارد شده است. اسقف محلی-قدیس لامبرشت ماستریخت در چشم انداز وسیعی قرار دارد، 1510–20. قطر 8+3⁄4 اینچ (22 سانتی متر) است و قطعه طوری طراحی شده است که در پایین، نزدیک به بیننده قرار گیرد، احتمالاً در کلیسا نباشد.
استیند گلس در فرهنگ و هنر
استیند گلس به عنوان یک هنر و صنایع دستی به مهارت هنری برای طراحی یک طرح مناسب و کاربردی و مهارت های مهندسی برای مونتاژ قطعه نیاز دارد. یک پنجره باید به خوبی در فضایی که برای آن ساخته شده است جا بیفتد، باید در برابر باد و باران مقاومت کند و همچنین، به ویژه در پنجره های بزرگتر، باید وزن خود را تحمل کند. بسیاری از پنجره‌های بزرگ در آزمون زمان مقاومت کرده‌اند و از اواخر قرون وسطی تا حد زیادی دست نخورده باقی مانده‌اند. در اروپای غربی، همراه با نسخ خطی تذهیب شده، شکل اصلی هنر تصویری قرون وسطایی را تشکیل می دهند که باقی مانده است. در این زمینه، هدف یک پنجره شیشه ای رنگی این نیست که به کسانی که در داخل ساختمان هستند اجازه دهد دنیای بیرون را ببینند یا حتی در درجه اول نور را بپذیرند، بلکه بیشتر آن را کنترل کنند. به همین دلیل پنجره های شیشه ای رنگی به عنوان “تزیینات دیوار نورانی” توصیف شده اند.
طراحی پنجره با استیند گلس
طراحی یک پنجره ممکن است انتزاعی یا فیگوراتیو باشد. ممکن است از روایات برگرفته از کتاب مقدس، تاریخ یا ادبیات استفاده کند. ممکن است نشان دهنده قدیسان یا حامیان باشد، یا از نقوش نمادین، به ویژه زره پوش استفاده کند. پنجره‌های داخل ساختمان ممکن است موضوعی باشند، برای مثال: درون کلیسا – قسمت‌هایی از زندگی مسیح. داخل ساختمان مجلس – سپر حوزه های انتخابیه. در یک سالن کالج – چهره هایی که هنر و علوم را نشان می دهند. یا در یک خانه – گیاهان، جانوران یا منظره.
تاریخچه مختصری از استیند گلس
در اواخر دوره قرون وسطی، کارخانه‌های شیشه‌سازی راه‌اندازی شدند که در آن سیلیس، ماده ضروری برای تولید شیشه، عرضه می‌شد. سیلیس برای ذوب شدن به دمای بسیار بالایی نیاز دارد، چیزی که همه کارخانه های شیشه نتوانستند به آن برسند. موادی مانند پتاس، سودا و سرب را می توان برای کاهش دمای ذوب اضافه کرد. مواد دیگری مانند آهک برای بازسازی شبکه ضعیف شده و پایدارتر کردن شیشه اضافه می شود. شیشه با افزودن پودرهای اکسید فلزی یا فلزات ریز تقسیم شده در حالی که در حالت مذاب است رنگ می شود. اکسیدهای مس سبز یا سبز مایل به آبی، کبالت آبی تیره و طلا شیشه قرمز و بنفش شراب را تولید می کند. بیشتر شیشه‌های قرمز مدرن با استفاده از مس تولید می‌شوند که قیمت کمتری نسبت به طلا دارد و رنگ قرمز روشن‌تر و سرخ‌تری ایجاد می‌کند. شیشه رنگی در حالی که در دیگ سفالی در کوره است به عنوان شیشه فلزی قابلمه شناخته می شود، در مقابل شیشه فلاش.
قدمت و سرآغاز استفاده از شیشه های رنگی استیند گلس
زمان و شیوه دقیق ورود این هنر به ایران مشخص نیست اما با توجه به سرآغاز رواج این هنر در دروان صفویه، با توجه به اینکه شاه عباسی درصورتی که از هنری خوشش می آمد، و افراد ایرانی به آن مورد آشنایی نداشتند، افرادی را از خارج از کشور و مسلط به آن زمینه را دعوت می کرد و ایرانیان را به یادگیری و بهره از آن تشویق میکرد؛ گمان میرود که در زمان وی این هنر وارد ایران شده و رواج پیدا کرده است. اما برای بهره گیری از شیشه در سازه نیاز به استحکام کافی بنا و دیواره است؛ این در حالی است که استفاده از اجر در بنایی در دوران قاجار مرسوم شد ولذا استفاده از شیشه های رنگی در این دوران به اوج خود رسید. شیشه لاکوبل به شیشه ای تلقی می گردد که طرف پشتی آن پوشیده از رنگ است ( ششه پشت رنگی یا back painted glass) بطوری که از سوی دیگر شیشه قابل مشاهده می شود. رنگ مورد استفاده در شیشه های لاکوبل می توناد مات و یا شفاف باشد و مصارف زیادی در صنعت دکوراسیون بویژه دکوراسیون داخلی دارد.
شیشه استیند گلس و مصارف مدرن
همانطور که پیشتر گفتیم، استفاده از شیشه استیند گلس در صنعت مدرن دکوراسیون بسیار مورد توجه قرار گرفته است. طراحان دکوراسیون داخلی استفاده از این شیشه ها را در فضای داخلی خانه ها و ادارات بسیار موثر و مفید دانسته اند. شیشه های لاکوبل بسته به جنس و موارد بکار رفته مصارف و ویژگی هایی متنوعی را دارا می باشند از جمله:
- مقاومت به گرما
- مقاومت به اشعه UV
- مقاومت به شوک الکتریکی
- ضد خش
- مقاومت به ضربه
- و…
شیشه های رنگی لاکوبل علاوه بر ویژگی های فوق به دلیل بازتاب نوری که از خود نشان می دهند، فضای موردنظر را هم بزرگتر نشان می دهند.
گلجام سازی استیند گلس
گلجام سازی و هنر و حرفه ساخت شیشه رنگی است. این هنر در پیشین ازآن عثماینیان بوده است. در این حرفه شیشه ها را در طرح ها و اشکال بسیار زیبا و ظریف مثل گل و پرنده و … برش میدادند و در قاب های گچی قرار می دادند و بعد آن را در ارسی جایگذاری می کنند. چارچوب ارسی با استفاده از مشبک و چوب ساخته می شود و دارای طرح ها و اشکال متنوع هندسی به شیوه‌ی منبت کاری (گره چینی) می باشد و پس از آن شیشه های رنگی درون شبکه‌های چوبی قرار میگیرند.
ارسی یا ارسی سازی استیند گلس
هنری در حرفه نجاری است به منظور برش ظریف و نازک کاری چوب و بکارگیری قطعات رنگین شیشه؛ این هنر زیبا و ارزنده و کهن در ساخت درو پنجره های خانه ها رواج بسیار داشته و علاوه بر آن گاهی در نماهای بیرونی سازه ها نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. حتی امروزه نیز از این هنر بسیار زیبا در اسخت بنا های زیبا استفاد می شود.
