هنر شیشه گری
این هنر در ایران از سابقه طولانی برخوردار است و ظروف و اشیای شیشه‌ای بدست آمده از دوران قدیم، دلالت بر وجود این صنعت در قبل از میلاد دارد. شیشه‌های بسیاری از تپه‌های باستانی ایران پیدا شده که می‌توان به یک گردنبند شیشه‌ای به رنگ صدفی با زینتی شبیه به خطوط شکسته موج‌دار اشاره کرد که در یکی از گورستان‌های لرستان پیدا شده و قدمت آن به 2250 سال ق.م می‌رسد. علاوه بر آن قطعات شیشه‌ای مایل به سبز که در کاوش‌های باستان‌شناسی در لرستان، شوش و حسنلو بدست آمده است.
شیشه گری سنتی
شیشه‌گری در دوران اسلامی، وارد مرحله جدیدی شده و ابزار بسیار زیبایی از آن ساخته می‌شود. از انواع رنگین آن برای ظرف‌های تزئینی و نیز مشبک پنجره‌ها استفاده می‌کردند که هنوز در جای جای اماکن باستانی ایران به ویژه بناهای مربوط به دوره صفویه به چشم می‌خورد.
در گذشته شیشه‌گران میمند فارس که تنها به تولید «قرابه» جهت نگهداری گلاب و عرق گیری اشتغال داشتند از سنگ چخماق و قلیا به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کردند و شیوه کارشان به این صورت بود که ابتدا سنگ چخماق را پخته و بلافاصله آب سردی روی آن ریخته، سپس آن را می‌کوبیدند و آسیاب می‌کردند و 75 کیلو از آن را با 54 کیلو قلیا مخلوط می‌کردند، ولی در سال‌های اخیر استفاده از مواد اولیه قبلی تا حدود زیادی منسوخ گردیده و شیشه‌گران از پودر سیلیس و مخلوط آن با خرده شیشه استفاده می‌کنند. نحوه کار به این صورت است که ابتدا کوره را به مدت سه یا چهار شبانه روز روشن نگه می‌دارند و هنگامی که حرارت آن به حد مطلوب رسید، از یک سو شیشه خرده شده را در داخل آن ریخته و از سوی دیگر شیشه مذاب را برداشته و به مصرف می‌رسانند.
ابزار کار شیشه‌گری سنتی بسیار ساده است. مهم‌ترین وسیله این صنعت لوله فولادی به طول 100 تا 120 سانتی‌متر با آلیاژی مخصوص است که «دم» نامیده می‌شود. این لوله تو خالی است و برای برداشتن شیشه از داخل کوره مورد استفاده قرار می‌گیرد و شیشه‌گران با فرو بردن آن به داخل شیشه مذاب و چرخاندن آن مقدار کمی از شیشه را اصطلاحا «بار» نامیده می‌شود، از داخل کور برداشته، سپس در لوله می‌دمند و بدین طریق گوی کوچکی به قطر 5 تا 7 سانتی‌متر که به آن «گوی اول» گفته می‌شود، بدست می‌آید. بعد از سرد شدن این گوی مجددا دم را به داخل شیشه مذاب فرو برده و شیشه لازم را برای ساخت وسیله مورد نظر بر می‌دارند.
تهیه گوی اول به صنعتگران این امکان را می‌دهد تا مقدار شیشه‌ای که در مرحله دوم بر می‌دارد در تمام نقاط دارای قطر مساوی بوده و محصولی که تولید می‌شود دارای قطر یکسان باشد، ولی چون در این مرحله غلظت شیشه مذاب کم و قابلیت فرم پذیری آن ناچیز است و از سویی می‌بایست فرم متناسب و قطر مساوی و یکسان داشته باشد صنعتگر لوله دم را روی میله‌ای که دارای سر دو شاخه است قرار داده و در حالی که دم را به طور مرتب می‌چرخاند آن را داخل وسیله دیگری که «قاشق» نام دارد و عبارتست از چوبی استوانه‌ای به ارتفاع 7 و قطر 15 سانتی‌متر و در یک سطح دارای فرورفتگی بوده و به میله فلزی متصل است، قرار می‌دهد.
صنعتگر در حین کار به خاطر جلوگیری از سوختن قاشق و نیز برای آنکه شیشه مذاب به قاشق نچسبد، هر چند یکبار آن را داخل آب فرو می‌کند. پس از انجام این کار صنعتگر به اندازه دلخواه در لوله فولادی دمیده و گوی کره مانندی درست می‌کند. سپس پشت دستگاه مخصوصی که عبارتست از یک نیمکت و دو میله افقی در اطراف، شسته و دم را روی میله‌های طرفین نیمکت قرار و آن را می‌غلطاند. ضمن آنکه به وسیله انبر و تخته جهت جلوگیری از کج شدن بار به طرف پایین، به فرم دادن آن می‌پردازد.
در برخی از کارگاه‌ها نیز استفاده از قالب رواج دارد که در این صورت صنعتگر بعد از قاشقی کردن بار، آن را در داخل قالب قرار داده و عمل دمیدن صورت می‌گیرد. سپس از تبدیل شیشه مذاب به فرآورده‌هایی که مدنظر صنعتگر است، کارگر وردست با لوله دیگری که «واگیره» نام دارد به کمک استاد کار آمده و صنعتگر به صورت آهسته انتهای وسیله ساخته شده را به واگیره که حاوی مقدار کمی شیشه مذاب است، می‌چسباند و سپس با قیچی خیس روی شیشه را خط می‌اندازد و ضربه آهسته آن را از لوله اصلی جدا و محصول را به واگیره منتقل می‌کند.
اشیاء ساخته شده شیشه‌ای، چنانچه در مجاورت هوای عادی نگه داشته شوند، پس از مدتی به علت سرد شدن سطح شیشه و گرم ماندن درون آن می‌شکند و به همین خاطر باید اشیاء ساخته شده به تدریج و در مدت طولانی خنک شود. به همین جهت در هر کارگاه «گرم خانه‌ای» با درجه حرارت 450 تا 550 سانتی‌گراد وجود دارد که اشیاء ساخته شده را درون آن قرار داده و سپس کوره را خاموش می‌کنند تا اشیاء همزمان با سرد شدن هوای داخل کوره خنک شود و اینکار معمولا بین 24 تا 48 ساعت و تا زمان پایین آمدن تدریجی حرارت گرم خانه و رسیدن آن به درجه حرارت نرمال ادامه دارد.
کارهای تکمیلی
بر روی شیشه ساخته شده کارهای تکمیلی زیر را انجام می‌گیرد:
1. نقاشی روی شیشه با رنگ‌های اکسیدی: این روش با ظهور اسلام متداول گردید.
2. مات کردن شیشه: این کار با روش‌های مکانیکی و شیمیایی خاصی صورت می‌گیرد. مانند: پاشی، آلایش با اسید فلوریدریک، بی فلور آمونیم همراه سولفات دوپتاس یا سولفات دوسود.
3. تراش روی شیشه: این کار با سنگ‌های سمباده‌ای مخصوصی به همراه ابزار خاصی صورت می‌گیرد و در ایران قدمت زیادی دارد.
