ظروف کریستال و بلور از محبوبترینها نزد اکثر ما هستند. محبوبیت کریستال و بلور در حدی است که بسیاری از شرکتهای تولیدکننده تنها به تولید ظروف از این جنس بسنده نکرده و مجسمه و اشیای تزئینی کریستالی را نیز به بازار عرضه کردهاند که بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند. دانستنیهایی مفید درباره ظروف و وسائل بلور و کریستال را در ادامه بخوانید.
با توجه به محبوبیت این ظروف در بازار شاهد عرضه نمونههای متنوع با ملیتهای گوناگون هستیم.نمونههای ایرانی، نمونههای تولیدی کشورهای آلمان، ایتالیا، چک، ترکیه، فرانسه و… که هرکدام بسته به ملیت و طراحی و میزان نقش و خط یا به قولی تراش روی کریستال قیمتهای متفاوتی دارند.براساس بررسیهای انجام شده کریستالهای چک از گرانترین و با کیفیتترینهای بازار هستند.البته نمونههای ایرانی نیز طی سالهای اخیر از لحاظ کیفی در حد چشمگیری رشد داشتهاند و شاید از لحاظ طراحی و درخشش ظاهری با نمونههای وارداتی قابل تشخیص نباشند. اما در هر حال زمان میبرد تا مصرفکننده ایرانی به آنچه هموطنانش با زحمت و مشقت تولید کردهاند بهایی در حدی که باید دهد و همیشه این تصور که جنس خارجی بهتر است در ذهنش است.
تاریخچه بلور و کریستال
شیشه کریستال یا شیشه سربدار یکی از انواع شیشههای سیلیکاتی است که در ترکیب خود حاوی اکسید سرب است. این نوع شیشه، دارای ظاهری درخشنده و شبیه به کریستالهای کوارتز است و به نظر میرسد علت نامگذاری آن نیز همین شباهت باشد. شیشههای حاوی بیش از ۲۴ درصد وزنی اکسید سرب، شیشه کریستال نامیده میشوند. اما شیشههای کریستال معمولا حاوی ۲۴ تا ۳۲ درصد وزنی اکسید سرب هستند. دیگر جزء اصلی شیشههای کریستال، SiO2 است. همچنین از اکسید سدیم و اکسید پتاسیم نیز در ترکیب شیشههای کریستال استفاده میشود.
وجود سرب در شیشه کریستال باعث افزایش ضریب شکست نور در این نوع شیشهها میشود و درنتیجه شیشههای کریستال دارای درخشندگی و تلالو هستند. این شیشهها همچنین سختی کمی دارند و امکان تراشکاری این شیشهها وجود دارد. بنابراین ظروف تزئینی موسوم به ظروف کریستال از این جنس ساخته میشوند. همچنین از آنجا که سرب، عنصری با جرم اتمی بالاست، لذا چگالی شیشههای حاوی سرب نسبت به سایر انواع شیشهها بالاتر است. شیشههای کریستال همچنین دارای مدول الاستیسیته کمی هستند و در نتیجه در اثر ضربه، صدایی زنگدار ایجاد میکنند.واژه کریستال ریشه یونانی دارد و به معنی «منجمد شده در اثر سرما» است. یونانیها کریستال را برای اشاره به دُر کوهی بهکار میبردند. آنها اعتقاد داشتند که اگر آب مدتی در دماهای بسیار پایین نگهداشته شود، به حالتی در میآید که در دماهای بالا پایدار است. «بلور» نیز از ریشه «تبلور» است.اولین ارجاع به آرایش منظم ذرات سازنده بلورها در آثار ستارهشناس مشهور ج.کپلر (۱۶۱۹) و رابرت هوک (۱۶۶۵) کاشف میکروسکوپ یافت میشود. مدتی بعد دانشمند مشهور کریستین هوگنز (۱۶۹۰) خواص نوری کریستالهای کلسیت (CaCO۳) را بررسی و فرضیهای را ارائه کرد که کریستالها از ذرات بسیار کوچکی با شکل مشخص ساخته شدهاند. پس از آن م.و. اومونوسوف (۱۷۶۵-۱۷۱۱) تئوری ذرهای ساختار مواد را کامل کرد. او فرض کرد که ذرات شکل کروی داشته باشند.
ظروف کریستال در ایران دیروز و امروز
در ایران اما ظروف کریستال از بدو ورود مورد توجه قشر متوسط و متمول جامعه قرار گرفت و توانست جای خود را در میان مردم و در منازل آنان باز کند و رفته و رفته محبوبیت آن عمومیتر و تنوع برند این ظروف و اشیای تزئینی افزایش یافت؛ به طوریکه امروزه برخی از خریداران در این بازار پرتنوع سردرگم میشوند.کریستالها از طریق مارک شرکتهای تولیدکننده و طرح روی آن معرفی و شناسایی میشوند. امروزه کریستالهای رنگی به رنگهای آبی، بنفش، سرمهای و قرمز نیز در بازار موجود است و کریستالهای طلاکوب چک از محبوبیت خاصی برخوردارند و با وجود اینکه قیمت بالایی دارند، اما پرفروش هستند. کریستال چک و لاروس ایتالیا در زمره باکیفیتترین انواع کریستال قرار دارند و کریستال مارک والتر و بوهمیای آلمان، آرکروک فرانسه، سوگای ژاپن، آر سی آر ایتالیا، تویوی ژاپن، جی جی سی و ناخمن آلمان از جمله مارکهای مطرح بازار کریستال به شمار میآیند.ظروف کریستال از قیمت بالایی برخوردارند، از این رو هنگام خرید این ظروف لازم است که بودجه خوبی برای آن کنار گذاشته شود. به عنوان مثال قیمت خرید گلدانهای کریستال از 100 هزار تومان شروع میشود و به چند میلیون نیز میرسد.