تزئینات شیشه
بعد از مرحلهی ساخت و خارج کردن ظروف از گرمخانه نوبت به عملیات تکمیلی میرسد و محصول شیشهای به کارگاههای دیگر انتقال پیدا میکند تا استادکاران با تجربه در آنجا به وسیلهی تراش، نقاشی، زیرخاکی کردن یا مات کردن به تزئین آنها بپردازند.
مات کردن شیشه
برای مات کردن شیشه میبایست از اسیدی که بتواند قسمتی از سطح شیشه را در خود حل کند استفاده شود تنها اسیدی که شیشه در برابر آن مقاومت ندارد اسیدکلریدریک است که به همراه سولفات دو پتاس و سولفات دو سود در سطلهای بزرگ ریخته میشود و کارگران با دستکشهای بلند ظروف را به مدت چند دقیقه در این سطلها شستشو میدهند، سپس خارج مینمایند و با آب میشویند. اما کار کردن با این اسید بسیار خطرناک است و در ضمن مقرون به صرفه نیز نیست. بنابراین به جای آن از محلول آمونیوم هیدروژن فلورید یا مواد مشابه دیگر برای مات کردن شیشه استفاده میکنند. تزئین با این روش برق و جلای رنگ شیشه را از بین برده و شیشه را مات میکند.
نقاشی روی شیشه
یکی از متداولترین تزئینات بر روی شیشه، نقاشی است. شیشههای تهیه شده به کارگاههای نقاشی انتقال پیدا میکنند و با توجه به شکل و اندازهی ظروف، نقاش طرحی را برای آنها در نظر میگیرد.
سپس طرح را با رنگهای مخصوص بر روی شیشه پیاده میکنند. رنگهایی که معمولاً برای نقاشی روی شیشه به کار میرود اکسیدهای فلزات مختلف به صورت پودر است که با تربانتین و روغن مخصوصی مخلوط و سائیده میشود و آن را به صورت مخلوط غلیظی در میآورند و با آن بر روی شیشه نقاشی میکنند. این رنگها متشکل از رنگهای آبی، سبز، قرمز، بنفش و… میباشد. همچنین از آب طلا نیز که نوعی رنگ طلایی و دارای ۱۲٪ طلای خالص است، استفاده میشود. گاهی نیز نقاش تنها از یک رنگ برای نقاشی استفاده میکند که اغلب رنگ طلایی است. سپس به منظور ثابت کردن رنگ اشیا نقاشی شده، آنها را به مدت ۲ تا ۴ ساعت در کورهای با دمای ۵۰۰ تا ۶۰۰ درجهی سانتیگراد قرار میدهند تا رنگها اصطلاحاً پخته شود. سپس کوره را خاموش و بعد از سرد شدن کامل کوره، اشیا را از آن خارج و روانه بازار مینمایند.
تراش روی شیشه
صنعتگران تراشکار نخست با توجه به ابعاد و شکل ظرف طرحی را انتخاب میکند و محلهایی که میبایست تراش بخورد را بر روی ظرف (با ماژیک) مشخص نموده و سپس با نگهداشتن ظرف شیشهای در دست و نزدیک کردن آن به سنگتراش نقش دلخواه روی شیشه را حک مینمایند و سپس آن قسمتها را صیقل میدهند. برای تراش با توجه به ظرف شیشهای از سنگهای مخصوص تراش با ضخامتهای متفاوت که درجه سختی آن بیش از سختی شیشه است استفاده میکنند. برای این منظور از سنگهای دیسک مانندی که با سرعت لازم قادر به چرخش هستند استفاده به عمل میآید. سرعت چرخهای تراش و دیسک تراشکاری بستگی مستقیم به نوع تراش دارد. برای تزئینات گلهای ریز و یا حروف فارسی و لاتین که بسیار ظریفند از دستگاهی به نام فرز که دارای سنگ بسیار باریکی همانند نوک مداد است، استفاده میشود.
روش آب گز کردن شیشه
شیء شیشهای ساخته شده را بعد از انبری کردن، در مقابل حرارت کوره قرار میدهند تا کاملاً گداخته شود. سپس آن را وارد آب کرده، به سرعت خارج میکنند. به این ترتیب ترکهای ریزی در بدنه پدید میآید سپس آن را در کوره حرارت میدهند تا ترکها به هم جوش بخورد. بعد از آن به تمام کردن ساخت ظرف ادامه میدهند.
روش زیرخاکی
برای زیرخاکی کردن شیشه پس از ساخت ظروف لعاب مخصوصی که سبز رنگ است به ظرف زده میشود که شیء را به حالت قدیمی و سبز رنگ در میآورد.
دو پوسته: برای دو پوسته کردن ظرف آن را دو بار رنگ میکنند بار اول لایه داخلی ظرف را با رنگهای روشن مثل کرم و برای بار دوم لایهی بیرونی را با رنگهای سبز، آبی و یا قرمز رنگآمیزی میکنند. برای تولید شیشههای رنگی اکسیدهای فلزی متفاوتی که قبلاً از آنها نام برده شد را به خمیر شیشه اضافه میکنند.
