انواع شیشه را می‌توان به چند روش طبقه‌بندی نمود، برای مثال ترکیب شیمیایی، کاربرد فرآورده شیشه‌ای با نحوه فرآوری و ساخت.
طبقه‌بندی بر اساس ترکیب شیمیایی که منجر به تشکیل چهار گروه اصلی می‌شود: شیشه قلیایی (Soda glass)، شیشه بوروسیلیکات، شیشه سربی، و شیشه‌های ویژه (Special glass) شیشه‌ها در سه گروه ابتدایی حداقل ۹۵ درصد کل انواع شیشه را شامل می‌شوند. ۵ درصد باقیمانده شیشه‌های ویژه هستند که بیشتر آنها در مقدار بسیار کم تولید می‌شوند. هزاران نوع شیشه ویژه وجود دارد و بسیاری از آنها کاربردهای خاصی دارند. معمولاً شیشه‌ها بر پایه سیلیکات‌ها هستند یعنی جزء اصلی آنها سیلیسیم دی اکسید (سیلیس) است.
شیشه قلیایی (شیشه قدیمی)
سیلیکات‌های قلیایی تنها شیشه‌های دو جزیی هستند که از اهمیت تجاری برخوردارند. ماسه و سدیم کربنات را به سادگی با هم ذوب می‌کنند و فرآورده‌های به دست آمده را سیلیکات‌های سدیم می‌خوانند. سیلیکات محلول سدیم کربنات که به نام شیشه آبی (انحلال‌پذیر در آب) نیز خوانده می‌شود، به طور گسترده‌ای در ساخت جعبه‌هایی با کاغذ موج‌دار و به عنوان چسب کاغذ به کار می‌رود. مصرف دیگر آن در ایجاد حالت ضد آتش است. انواع قلیایی‌تر آن به عنوان شوینده‌های لباسشویی و مواد کمکی صابون‌ها به کار می‌رود. شیشه قلیایی که به سادگی به شکل‌های مختلف در می‌آیند در ساختمان آن دسته از وسایل آزمایشگاهی که احتیاج به طرح پیچیده و جداره ضخیم ندارند و با حرارت زیاد نیز در تماس نیستند و همچنین در ساخت چراغ‌ها و تابلوهای نئون به کار می‌رود.
کار با شیشه قلیایی و تاباندن آن در شعله گاز و هوای فشرده بسیار آسان است. این شیشه می‌تواند با آلیاژهای آهن و کرم جوش خورده و متصل شود. بیشترین دمایی که این شیشه در هنگام استفاده تحمل می‌کند ۴۵۰ درجه سانتی‌گراد است. البته برای انجام کارهای شیشه‌سازی و ساخت وسایل از شیشه قلیایی، دمای بیشتری لازم است.
منظور از بیشترین دمایی که شیشه تحمل می‌کند، بالاترین دمایی است که در آن شیشه بدون این که تنش یا تغییر شکل دایمی پیدا کند می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. ضریب انبساط حرارتی شیشه مهم‌ترین مشخصه فیزیکی آن است. ضریب انبساط حرارتی یک نسبت است و بنابراین واحدی ندارد. با وجود این لازم است واحد اندازه‌گیری و دمایی که در محاسبه آن به کار رفته است را مشخص کنیم. ضریب انبساط حرارتی شیشه قلیایی بین ۲۰ درجه سانتی‌گراد و ۳۵۰ درجه سانتی‌گراد در حدود ۱۰-۶ × ۶/۹ در هر درجه سانتی‌گراد است.
شیشه قلیایی نو در شعله خیلی مقاوم است، در صورتی که زمان کار خیلی طولانی نشود یا دمای شعله خیلی پایین نباشد. در اثر تغییر قابل برگشت ویسکوزیته در هنگام سرد شدن چنان درجه ویسکوزیته بالایی کسب کرده که برای تمام هدف‌های عملی سخت و شکننده شده است. در مجموع این گروه از قدیم‌ترین، ارزان‌ترین و پرکاربردترین شیشه‌هاست که کار و شکل‌دهی آن آسان است. در مقایسه با دیگر شیشه‌ها ضریب انبساط حرارتی آن بالا و مقاومت به شوک حرارتی آن پایین است. تولیدکنندگان شیشه باید نسبت عناصر فرآورده‌های خود را به گونه‌ای انتخاب کنند که پس از سرد شدن فرآورده کریستالیزه نشود.
با این وجود اگر سطح شیشه برای مدت قابل توجهی در معرض مایعات حلال یا رطوبت هوا قرار بگیرد قسمتی از مواد تشکیل شده شیشه در لایه سطحی ممکن است خراب شوند، در نتیجه ترکیب این لایه سطحی تغییر پیدا می‌کند و تعادل شیمیایی شیشه از بین می‌رود. این لایه سطحی ممکن است بر اثر حرارت دیدن و سپس سرد شدن شیشه کریستالیزه شود. این کریستالیزه شدن سطحی، شفافیت طبیعی شیشه را از بین می‌برد و به خوردگی شیشه معروف است. این حالت برای شیشه‌های کهنه و ظرف‌های آزمایشگاهی که برای مدت طولانی استفاده شده‌اند پیش می‌آید و وقتی به آن پی می‌بریم که بخواهیم تعمیر یا تغییری در شیشه ایجاد کنیم و در نتیجه آن را در مجاورت شعله قرار دهیم، چنین شیشه‌هایی باید دور ریخته شوند.
شیشه‌های سربی
این نوع شیشه‌ها از شیشه‌های معمولی شفاف‌تر، سنگین‌تر و ضریب شکست بالاتری دارند. به دلیل پراکندگی نور زیاد، در کارهای نوری از اهمیت زیادی برخوردارند. علت نامگذاری این شیشه وجود درصد بالای سرب در ترکیب مواد اولیه آن است. برای ایجاد حفاظ در برابر پرتوهای اتمی نیز مفیدند که در سه نوع زیر دسته‌بندی می‌شود:
•کریستال (Crystal)
• اشتراس: که سنگ نو نیز نامیده می‌شود و از آن جواهرات مصنوعی درست می‌کنند. دارای ۴۰ درصد سیلیس و ۵۲ درصد سرب اکسید است.
• فلینت: که در تهیه عدسی دوربین‌های عکاسی و اسباب دقیق فیزیکی به کار می‌رود. دارای ۲۰تا ۵۴ درصد سیلیس و ۳۴ تا ۸۰ درصد سرب است.
اگر سرب اکسید جایگزین بیشتر آهک مواد اولیه شود، نتیجه یک نوع شیشه معروف به کریستال سربی خواهد بود. شیشه‌هایی با سرب اکسید شیشه کریستال نامیده می‌شوند. مقدار متفاوتی از اکسیدهای باریم، روی و پتاسیم را می‌توان به ترکیب اضافه نمود تا به صورت اندکی جایگزین سرب اکسید شوند. شیشه‌های دارای سرب اکسید ضریب شکست بالایی دارند و به خصوص برای زینت دادن توسط تراش، مناسب هستند. وزن مخصوص آنها نسبت به شیشه سودا – آهکی بالاتر است. در زندگی روزانه ما به طور معمول آنها را به عنوان شیشه‌های نوشیدنی، گلدان‌ها، ظرف‌ها، زیرسیگاری‌ها و اقلام زینتی و… می‌بینیم.
این شیشه در صنایع برق و الکترونیک از جمله در ساخت لامپ‌های رادیویی به کار می‌رود. همچنین به سادگی به سیم‌های پلاتین و سیم‌های مس‌وار (آبکاری با مس) جوش خورده و اتصالات محکم و بادوامی حتی در شرایط خلاء ایجاد می‌کند. شیشه سرب به شیشه قلیایی نیز متصل می‌شود. پایداری این شیشه در شعله مناسب قابل توجه است و هیچ‌گونه اثری از خوردگی نشان نمی‌دهد. برای کار کردن با شیشه سرب باید از شعله‌های اکسیدکننده استفاده شود، در غیر این صورت سرب اکسید واقع در لایه سطحی شیشه کاهش یافته و به فلز تبدیل می‌گردد، این حالت سبب می‌شود که سطح شیشه رو به سیاهی برود و شفافیت خود را از دست بدهد. چنین شیشه‌ای دیگر برای کار کردن و جوش دادن مناسب نخواهد بود و همیشه نمی‌توان سرب به وجود آمده را دوباره اکسید نمود. ضریب انبساط حرارتی شیشه سرب ۱۰-۶ × ۰۵/۹ در هر درجه سانتی‌گراد و بیشترین دمایی که تحمل می‌کند ۳۵۰ درجه سانتی‌گراد است.
